با کمبود زینک این مشکلات جدی سلامت شما را تهدید می کند
با وجود اینکه زینک به صورت طبیعی در بسیاری از غذاها وجود دارد، اما از آنجایی که بدن قادر به ساخت آن نیست رژیم های غذایی خاص و بیماری های مشخصی می توانند مقادیر دریافتی آن را از غذاها کاهش دهند و در نتیجه علائم کمبود زینک در بدن بروز می کند. با وجود اینکه زینک به صورت طبیعی در بسیاری از غذاها وجود دارد، اما از آنجایی که بدن قادر به ساخت آن نیست رژیم های غذایی خاص و بیماری‌های مشخصی می توانند مقادیر دریافتی آن را از غذاها کاهش دهند و در نتیجه علائم کمبود زینک در بدن بروز می کند.
نقش زینک در بدن
زینک از جمله ترکیباتی است که وظایف متعددی را در بدن بر عهده دارد؛ از جمله اینکه پشتیبان عملکرد سلول ها است و به حدود ۱۰۰ آنزیم کمک می کند وظایف خود را به درستی انجام دهند. سایر وظایف این ترکیب موارد زیر را در برمی گیرد:
- تقویت سیستم ایمنی بدن
- کمک به تقسیم سلولی
- حفظ عملکرد حس بویایی و چشایی
- بهبود زخم
- لخته‌شدن خون
- نقش موثر در رشد و تکامل
بدن ما توانایی ذخیره زینک را ندارد؛ به همین جهت باید مقادیر کافی از آن را از ترکیبات غذایی دریافت کنیم؛ در غیر اینصورت دچار کمبود این ماده‌ی معدنی و عوارض ناشی از آن می شویم.
علائم کمبود زینک
کاهش سطح زینک در بدن صرفاً زمانی بروز می کند که سطوح آن برای چندین ماه متوالی پایین باشد. علائم کمبود زینک در بدن در بخش های مختلف و به شیوه های گوناگون خود را نشان می دهد که در ادامه بررسی شده اند:
سرماخوردگی های مکرر
همان طور که اشاره کردیم زینک در تقویت سیستم ایمنی بدن نقش دارد؛ بنابراین کاهش سطوح آن می تواند احتمال ابتلا به سرماخوردگی یا عفونت را در افراد افزایش دهد. اگر شما هم زود به زود سرما می خورید باید به پایین بودن زینک در بدن خود شک کنید؛ در چنین شرایطی و حدود ۲۴ ساعت بعد از شروع علائم بیماری با مصرف مکمل های زینک می توان طول دوره ی سرماخوردگی را کاهش داد.
کاهش اشتها و وزن ناگهانی
از علائم کمبود زینک در بدن می توانیم به تغییر در اشتها و کاهش آن اشاره کنیم که منجر به پایین آمدن وزن بدون دلیل و به صورت ناگهانی می شود. این مسئله به خودی خود تغییر در خلق و خو، تحریک پذیری و افسردگی را هم به همراه دارد.
زخم های بهبود نیافته
کافی بودن مقادیر زینک، پوست و بدنی سالم را به شما هدیه می دهد که در صورت ایجاد زخم و خراش های مختلف روند لخته شدن به سرعت در آن اتفاق می افتد. اگر بعد از ایجاد زخم در بدن بهبود آن طول می کشد یا به سختی انجام می شود، احتمالاً سطوح زینک کاهش پیدا کرده است. در چنین شرایطی مصرف مکمل روی می تواند ظاهر کلی زخم را بهبود ببخشد و به بر طرف کردن آن کمک کند.
ایجاد جوش
با وجود زینک در بدن مقادیر ویروس ها و باکتری های مولد جوش کاهش می یابد؛ به همین جهت افزایش جوش های صورت می تواند یکی از نشانه های کمبود زینک باشد. در صورت بروز این وضعیت با استفاده از کرم های حاوی زینک که توسط پزشک تجویز شده اند می توان ظاهر درخشان تری به پوست بخشید.
تاری دید
گاهی اوقات تاری دید در نقش یکی از علائم کمبود زینک در بدن ظاهر می شود. از آنجایی که در چشم مقادیر بالایی از زینک وجود دارد و این ترکیب نقش مهمی در سلامت چشم و فرآیند های بیوشیمیایی آن ایفا می کند کاهش سطح آن باعث تغییر در وضعیت بینایی افراد مختلف می شود و در موارد شدیدتر حتی تغییر در شبکیه را هم به همراه دارد.
عوارض کمبود زینک
در صورتی که اقدامی برای درمان کمبود زینک انجام ندهید عوارض شدید ناشی از آن به مرور خود را نشان می دهند:
- اختلال در رشد و نمو بدن به ویژه در کودکان و نوجوانان
- تاخیر در بلوغ جنسی
- طاس شدن زودتر از موعد
- مشکلات حافظه
- افزایش احتمال ابتلا به دیابت
- اسهال
- بی حالی
- تشدید علائم آسم
- ناتوانی جنسی و هیپوگنادیسم در مردان
- مشکلات باروری و موارد دیگر
خطر کمبود زینک برای گروه های خاص
زینک با ساختن پروتئین و دی ان ای نقش حیاتی در بدن ما ایفا می کند؛ با این حال کمبود آن ممکن است در گروه های مشخصی مثل کودکان و زنان باردار باعث بروز علائم جدی تر و خطرناک تر شود. علاوه بر این افرادی که از رژیم های غذایی خاصی استفاده می کنند ممکن است بدون توجه به اهمیت و نقش زینک و ترکیبات حاوی آن بدن خود را از جذب این ماده محروم کنند.
خطرات ناشی از کمبود زینک در کودکان
با وجود اینکه بدن ما به مقادیر کمی از زینک برای عملکرد صحیح و بدون نقص خود نیاز دارد، اما کودکان بد غذا به صورت مستقیم در معرض خطرات ناشی از کمبود این ماده‌ی معدنی قرار دارند. در چنین شرایطی فرزندان شما اشتهای خود را از دست می دهند و ممکن است کندی رشد و اختلال در چرخه ی رشد و نمو را هم تجربه کنند.
علاوه بر این علائم کمبود زینک در بدن کودکان در موارد شدیدتر به ریزش مو، اسهال و تاخیر در بلوغ آن ها منتهی می شود که با دنبال کردن یک رژیم غذایی صحیح و استفاده از مکمل های تجویزشده توسط پزشک می توان مشکل را به سرعت برطرف کرد.
ارتباط گیاه خواری با کمبود زینک
عوارض کمبود زینک ممکن است در افرادی که رژیم های گیاه خواری را دنبال می کنند، بیشتر دیده شود؛ به دلیل اینکه بدن ما توانایی بالاتری در تجزیه ی زینک موجود در گوشت دارد. با وجود اینکه گیاه خواران از ترکیبات غذایی سالم نظیر سویا، لوبیا و آجیل استفاده می کنند اما این مواد فیتات دارند که در توانایی بدن برای جذب زینک اختلال ایجاد می کند.
اثرات کمبود زینک در زنان باردار و شیرده
خانم هایی که در دوران بارداری یا شیردهی خود به سر می برند، ممکن است دچار کمبود زینک شوند؛ چرا که جنین و نوزاد بخش بزرگی از ترکیبات مغذی مصرفی توسط مادر را دریافت می کند. اگر نوزادی دچار کمبود زینک شود رشد او با کندی صورت می گیرد و در افزایش وزن هم مشکل خواهد داشت.
با توجه به این مسئله اگر باردار یا شیرده هستید به منظور ممانعت از بروز علائم کمبود زینک در بدن باید با پزشک خود در این زمینه مشورت کنید.
ارتباط سن با کمبود زینک در بدن
افراد مسن به دلیل نخوردن ترکیبات غذایی مشخص یا عدم دسترسی به غذاهای خاص در معرض عوارض کمبود زینک قرار دارند. در این شرایط با مصرف داروهای خاص نظیر کلرتالیدون یا هیدروکلروتیازید می توان به افزایش ترشح زینک در بدن کمک کرد و عوارض سوء ناشی از کمبود آن را کاهش داد.
چرا دچار کمبود زینک می شویم؟
با وجود اینکه کاهش سطح روی در بدن معمولاً به ندرت اتفاق می افتد، اما اگر دارای بیماری خاصی باشید که بر روی جذب ترکیبات معدنی از غذا اثر بگذارد یا در صورتی که رژیم غذایی سرشار از ترکیبات مغذی نداشته باشید این مشکل در بدن شما بروز می کند.
برای مثال اشخاصی که مبتلا به دیابت، کم خونی داسی شکل، کولیت روده، اسهال مزمن و بیماری های مزمن کبدی و کلیوی هستند یا افرادی که رژیم غذایی ناسالم دارند کمبود روی را تجربه خواهند کرد.
پیشگیری و درمان کمبود زینک
برای درمان علائم کمبود زینک در بدن یا پیشگیری از این وضعیت می توانید ترکیبات حاوی این ماده‌ی معدنی از قبیل بوقلمون، زرده ی تخم مرغ، اسفناج، کنجد، قارچ و نخود فرنگی را به رژیم غذایی خود اضافه کنید یا در صورت نیاز به سراغ مکمل های غذایی بروید. گروه های سنی مختلف به مقادیر متفاوتی از زینک به صورت روزانه برای حفظ سلامت بدن خود نیاز دارند که جزئیات آن به شرح زیر است:
- تا ۶ ماهگی: ۲ میلی گرم
- ۷ تا ۱۲ ماهگی: ۳ میلی گرم
- ۱ تا ۳ سال: ۳ میلی گرم
- ۴ تا ۸ سال: ۵ میلی گرم
- ۱۴ سال و بالاتر: ۱۱ میلی گرم برای مردان و ۹ میلی‌گرم برای زنان
- خانم های باردار ۱۹ ساله و بالاتر: ۱۱ میلی گرم
- خانم های شیرده: ۱۲ میلی گرم
سخن پایانی
در این مطلب با نقش زینک در حفظ سلامت بدن و واکنش های حیاتی آن و علائمی که در اثر کاهش مقادیر این ترکیب معدنی بروز می کند آشنا شدیم. به منظور ممانعت از کمبود زینک در بدن لازم است که مقادیر کافی از ترکیبات غذایی حاوی این ماده را به رژیم غذایی خود اضافه یا اینکه با مشورت پزشک از مکمل های موجود در بازار استفاده کنید.
همشهری آنلاین
