آمادگی برای کولونوسکوپی؛ راهنمای کامل و کاربردی برای یک معاینه دقیق

کولونوسکوپی یکی از مهم ترین روش های تشخیص و پیشگیری از بیماری های روده بزرگ و راست روده است. این روش به پزشک اجازه می دهد داخل روده بزرگ را به‌طور مستقیم مشاهده کند و هرگونه زخم، پولیپ، التهاب یا نشانه های سرطان را بررسی کند. با این حال، برای اینکه کولونوسکوپی به دقیق‌ترین شکل ممکن انجام شود، لازم است بیمار قبل از انجام آن آمادگی لازم را داشته باشد. این آمادگی شامل رژیم غذایی خاص، مصرف داروهای ملین و رعایت برخی نکات مهم پیش از معاینه است.

در این مقاله، به‌طور جامع به بررسی آمادگی قبل از کولونوسکوپی می پردازیم تا با خیال راحت و اطمینان کامل، برای این آزمایش مهم آماده شوید.

چرا آمادگی قبل از کولونوسکوپی مهم است؟

کولونوسکوپی زمانی بیشترین کارایی را دارد که روده کاملاً تمیز باشد. وجود باقی‌مانده های غذا، مدفوع یا مایعات در روده می تواند دید پزشک را محدود کند و باعث شود برخی ضایعات یا پولیپ ها پنهان بمانند. بنابراین رعایت دستورات پزشک در مورد پاکسازی روده قبل از کولونوسکوپی، اهمیت بسیار زیادی دارد و تأثیر مستقیمی بر کیفیت نتیجه خواهد گذاشت.

چند روز قبل از کولونوسکوپی باید آماده سازی را شروع کرد؟

فرآیند آمادگی برای کولونوسکوپی معمولاً از چند روز قبل، حدود ۳ تا ۵ روز پیش از انجام معاینه آغاز می‌شود. در این بازه زمانی، باید رژیم غذایی خاصی را دنبال کرده و در روز قبل از آزمایش، داروهای ملین تجویز شده را مصرف کنید. همچنین ممکن است نیاز باشد برخی داروهای روزمره تان را قطع کنید یا با نظر پزشک، مقدار مصرف آن‌ها را تنظیم نمایید.

مرحله اول: تغییر رژیم غذایی

✅ ۳ روز قبل از کولونوسکوپی:

• مصرف غذاهای پر فیبر مانند میوه ها، سبزیجات خام، حبوبات، نان سبوس‌دار و مغزها باید محدود شود.
• غذاهای سبک، کم چرب و کم‌فیبر مانند برنج سفید، نان سفید، تخم‌مرغ پخته، سوپ صاف شده و گوشت سفید توصیه می شوند.

✅ ۲ روز قبل از کولونوسکوپی:

• رژیم غذایی باید سبک‌تر شود.
• از مصرف غذاهای سنگین، لبنیات پرچرب، نوشیدنی های گازدار و ادویه‌جات پرهیز کنید.
• نوشیدن مایعات شفاف مانند آب، آب سیب صاف، چای کم رنگ و آب مرغ صا ‌شده توصیه می شود.

✅ ۱ روز قبل از کولونوسکوپی:

• فقط مایعات شفاف مجاز است.
• مصرف سوپ های آبکی، ژله شفاف، آبمیوه صاف‌شده و آب توصیه می شود.
• غذاهای جامد در این روز ممنوع است.

مرحله دوم: مصرف داروهای ملین

در شب قبل از کولونوسکوپی، معمولاً داروهای ملین تجویز می شوند تا روده ها کاملاً تخلیه شوند. این داروها ممکن است به شکل پودرهای حل شدنی، شربت یا قرص باشند. یکی از گزینه های رایج، پودر پلی‌اتیلن گلیکول (PEG) است که با حجم زیادی از آب مصرف می شود.

پزشک قطره ها یا ساشه های گیاهی مانند پیکودراپ یا نوناپیک را هم تجویز می کند که باعث تحریک حرکات روده و تخلیه کامل می شوند. مصرف این داروها باید کاملاً مطابق با تجویز پزشک انجام شود. شروع اسهال و دفع مایع پس از مصرف دارو، نشانه اثربخشی آن است.

مرحله سوم: رعایت نکات مهم قبل از آزمایش

🔹 مصرف داروهای روزمره:

اگر داروهایی مانند داروهای قلب، فشار خون، دیابت یا ضد انعقاد مصرف می کنید، حتماً با پزشک خود مشورت کنید. ممکن است لازم باشد مصرف برخی از آن ها را موقتاً قطع یا تنظیم کنید.

🔹 استفاده از دستشویی:

پس از مصرف ملین ها، باید انتظار دفع مکرر مدفوع آبکی را داشته باشید. بنابراین بهتر است در منزل بمانید و برنامه ای برای بیرون رفتن نداشته باشید.

🔹 پرهیز از غذاهای رنگ‌دار:

از مصرف مایعات رنگی، نوشیدنی های قرمز، آبی یا بنفش خودداری کنید چون ممکن است با خون اشتباه گرفته شوند و نتایج را مختل کنند.

روز کولونوسکوپی چه کارهایی باید انجام داد؟

• معمولاً باید از نیمه‌شب قبل از کولونوسکوپی چیزی نخورید و ننوشید مگر با دستور پزشک.
• بهتر است لباسی راحت بپوشید.
• مدارک پزشکی و اطلاعات دارویی خود را همراه داشته باشید.
• در صورت امکان، یک همراه با خود ببرید؛ چون ممکن است پس از آزمایش دچار گیجی یا خواب‌آلودگی شوید (در صورت استفاده از آرام بخش).

آیا کولونوسکوپی درد دارد؟

در حین کولونوسکوپی، یک لوله نازک و انعطاف پذیر وارد روده می شود که ممکن است باعث احساس فشار یا ناراحتی شود. در بسیاری از مراکز، برای راحتی بیشتر بیمار، از داروی آرام‌بخش استفاده می شود که موجب خواب آلودگی و کاهش ناراحتی می شود. پس از اتمام معاینه، اغلب بیماران تنها کمی نفخ یا گاز روده را تجربه می کنند که طی چند ساعت برطرف می شود.

چه کسانی باید کولونوسکوپی انجام دهند؟

کولونوسکوپی معمولاً برای بررسی این موارد انجام می شود:

• بررسی علت خونریزی از رکتوم یا وجود خون در مدفوع
• بررسی علت تغییر در عادات دفع (یبوست یا اسهال مزمن)
• سابقه خانوادگی سرطان روده
• بررسی پولیپ‌ها یا پیگیری بعد از برداشتن پولیپ
• غربالگری سرطان کولون، به‌ویژه در افراد بالای 50 سال

مراقبت های بعد از کولونوسکوپی

پس از کولونوسکوپی:

• باید چند ساعت در محل تحت نظر بمانید تا اثر آرام‌بخش از بین برود.
• از رانندگی، کارهای سنگین یا تصمیم گیری های مهم در همان روز پرهیز کنید.
• ممکن است کمی احساس نفخ یا دل‌پیچه داشته باشید.
• در صورت داشتن تب، درد شدید یا خونریزی زیاد بعد از کولونوسکوپی، فوراً با پزشک تماس بگیرید.

جمع بندی

آمادگی صحیح قبل از کولونوسکوپی، نقش بسیار مهمی در موفقیت‌آمیز بودن این روش دارد. با رعایت رژیم غذایی کم‌فیبر، مصرف دقیق ملین ها و توجه به نکات مهم پزشکی، می‌توان شرایطی مناسب برای انجام کولونوسکوپی فراهم کرد. این روش ساده اما حیاتی، نقش بزرگی در پیشگیری از سرطان روده بزرگ و حفظ سلامت دستگاه گوارش ایفا می کند.

اگر پزشک برای شما کولونوسکوپی تجویز کرده، آن را به تعویق نیندازید و با آمادگی کامل، این مرحله مهم را پشت سر بگذارید.

یکی از گزینه‌های گیاهی ملین که توسط شرکت نونا دارو پارس تولید می‌شود، قطره پیکودراپ و ساشه نوناپیک است که با اثربخشی بالا در پاکسازی روده پیش از کولونوسکوپی کاربرد دارد.